Ruimtelijke analyse

In dit deel van de analyse zoomen we verder in op de binnenstad. Hoe zijn alle publieksfuncties (zoals beschreven in de programmatische analyse) verdeeld over het centrum? Waar lopen de meeste mensen? Welke plekken maken de Kamper binnenstad nu echt bijzonder? En, hoe ‘hartelijk’ (gastvrij en toegankelijk) is de stad nu al?

Direct naar: ruimtelijke kwaliteit en cultuurhistorie
Direct naar: de hartelijke binnenstad

Branche-beeld: wat zit waar?

De Oudestraat is zowel historisch als praktisch bekeken de ruggengraat van de binnenstad. De meeste publieksfuncties zijn dan ook aan deze hoofdstraat gevestigd. Opvallend is dat met name de zuidzijde van de Oudestraat (bovenstrooms) veel winkels telt, terwijl de andere publieksfuncties zich meer benedenstrooms en rondom de Plantage concentreren.

Tussen Plantage en Bovenkerk is in ruim twee derde van de panden een winkel gevestigd. De helft daarvan betreft detailhandel in de mode-branche; met zo’n 40 verkooppunten is het merendeel van de modewinkels in Kampen op dit stukje Oudestraat te vinden. Dit is dan ook het meestbezochte stukje binnenstad (Locatus 2019), met Hema en Kruidvat als grootste ‘publiekstrekkers’ in het bovenstroomse deel van de stad.

Verder biedt de Oudestraat een gevarieerd straatbeeld, zowel ruimtelijk als programmatisch. Binnen een steeds wisselend straatprofiel, met mooie zichtlijnen op Bovenkerk en Nieuwe toren, zijn diverse landelijk bekende namen (o.a. Zeeman, Scapino en C&A) en een grote variatie aan lokale ondernemers te vinden. De enige supermarkt van de binnenstad (AH van ca. 1.200 m² wvo) ligt buiten het primaire winkelgebied.

Gemengd functiebeeld in de Geerstraat
Ook in het Gildekwartier veel diversiteit

Aan weerszijden van het ‘winkelhart’ vormen de Geerstraat en het Gildekwartier (deel Oudestraat tussen Koeplein en Kazerne) twee bijzondere ‘aanloopstraten’, met een onderscheidende identiteit. Beide gebieden kennen kleinere panden en een grotere diversiteit aan horeca, dienstverleners en winkels, dan elders in de Oudestraat. Dit vormt een aangename afwisseling ten opzichte van het wat uniformere bovenstroomse winkelgebied.

Komend vanaf het zuiden is halverwege het Gildekwartier een duidelijk verloop te zien van kleine en lokale speciaalzaken (winkels) naar meer (uitgaans)horeca. Buiten deze horecaconcentratie zijn ook rondom de Plantage veel eet- en drinkgelegenheden te vinden. Met bibliotheek, Stedelijk Museum, Stadsgehoorzaal en bioscoop ligt hier (benedenstrooms) ook duidelijk het culturele zwaartepunt van de binnenstad.


Ruimtelijke kwaliteiten en cultuurhistorie

Kampen heeft ontegenzeggelijk een bijzonder fraaie historische binnenstad. De middeleeuwse bouwhistorie is zowel in de centrumpanden als in de stedenbouwkundige structuur nog duidelijk zichtbaar, en de grote hoeveelheid bijzondere panden en pandjes maken van de binnenstad een sfeervolle plek. Op de scheidslijn van boven- en benedenstrooms, rondom het kruispunt van de assen Oudestraat en Stadsburg/Broederstraat, ligt gevoelsmatig (en fysiek) het hart van de binnenstad.

Binnenstad Kampen: van Boven- tot Buitenkerk een aantrekkelijk decor!

De vijf pleinen Vispoort, Plantage, Koeplein (nu: Oude Raadhuisplein), Botermarkt en Nieuwe Markt bieden een aantrekkelijke variatie aan grote en kleine openbare ruimten, zeker in contrast met het soms krappe straatprofiel van de Oudestraat. Zeker op zaterdagen, wanneer de weekmarkt voor extra reuring zorgt, is dit een prettige verblijfs- en ontmoetingsplek voor alle Kampenaren. Overigens is de weekmarkt vanwege de geldende coronamaatregelen momenteel verschoven naar de Nieuwe Markt. Door deze (tijdelijke) verschuiving kan zowel een ruime terras- als marktopstelling worden geboden.

Ook buiten dit ‘vijfpleinen-gebied’ kent de Kamper binnenstad vele ruimtelijke kwaliteiten. Met name de locaties waar het smalle straatprofiel zich opent, vallen op in de binnenstad. Dit is bijvoorbeeld het geval rondom de Boven- en Buitenkerk, aan de Burgel, langs de IJsselkade en aan de Stadsgracht. De oude stadspoorten versterken hier het contrast tussen de openheid van de rivier en het park, en de knusse binnenstad. Overigens vormt de monumentale waarde van de binnenstad, naast een belangrijke kwaliteit, ook enige belemmering voor de ontwikkelkansen voor de toekomst. In veel panden zal namelijk zeer voorzichtig moeten worden omgegaan met de middeleeuwse constructie.


Op naar een hartelijke (toegankelijke & gastvrije) binnenstad

Om de bereikbaarheid van en tegelijkertijd de ruimtelijke kwaliteit in de binnenstad te verbeteren, is de gemeente Kampen bezig om rondom het centrum enkele ‘parkeermagneten’ te realiseren. Hier worden vanuit alle windrichtingen bezoekers opgevangen, welkom geheten en doorgeleid naar de stadspoorten. Hiermee wordt de hoeveelheid autobezoekers in de historische stad teruggedrongen tot lokaal verkeer.

Ook binnen de Stadsgracht wordt gewerkt aan het terugdringen van de (zichtbare) aanwezigheid van de auto en het stimuleren van fiets- en voetgangersverkeer. In de smalle centrumstraten is het immers lastig om alle vervoersmiddelen goed ingepast te krijgen. In overleg met bewoners en ondernemers werkt de gemeente aan het zo goed mogelijk inrichten van de stad voor alle bezoekers.

De beperkte ruimte in de historische binnenstad levert ook dilemma’s op wanneer het gaat om de verduurzaming van de stad. Zo staat bij diverse belanghebbenden, vanuit het terugdringen van hittestress en het maken van een aantrekkelijk verblijfsklimaat, het vergroenen van de binnenstad hoog op het verlanglijstje. In de dichtbebouwde en stenige binnenstad vraagt dit om creatieve oplossingen als gevelgroen, pergola’s of multifunctionele/verplaatsbare bloembakken.

Deze en andere ruimtelijke opgaven zullen de komende jaren verder opgepakt moeten worden om van de binnenstad een nog fijnere plek te maken. Hierbij zal er continu geschipperd moeten worden tussen de verschillende belangen. Hoe presenteren we de binnenstad zo goed mogelijk aan gasten van buiten? Hoe houden we de stad laagdrempelig en uitnodigend voor de eigen inwoners van Kampen en IJsselmuiden? En hoe houden we tegelijkertijd de binnenstad aantrekkelijk als woonwijk?

Hoe houden we de stad aantrekkelijk voor álle doelgroepen?

Samenvattend kunnen we stellen dat Kampen goud in handen heeft met haar fraaie historische binnenstad. Het vormt een aantrekkelijk decor voor zowel recreatief bezoek als om bekenden te ontmoeten, mits de schaarse ruimte goed benut kan worden. Ook ontkomt de binnenstad niet aan de landelijke trends en ontwikkelingen. Op de pagina toekomstbeeld kijken we vooruit: hoeveel deuren kunnen in de toekomst openblijven voor het publiek? Hoe kunnen we samen het tij keren?